Saturday 10 March 2012

Người bán hoa xấu số


Tôi chẳng mấy khi có nhu cầu muốn nói chuyện với người ngồi cạnh mình trên máy bay, đặc biệt là lần này vì chặng bay mất 12 tiếng từ Frankfurt tới Tokyo hẳn khá mệt và tôi nghĩ cần phải ngủ để có sức để di chuyển tiếp và làm việc ngay khi tới nơi.

Nhưng cuộc trò chuyện giữa tôi và Ai Haga trên chuyến bay đầu tuần này kéo dài tới cả giờ và nó vẫn đọng lại trong tôi rất lâu.

Khi tôi đang xem một loạt bản đồ và chỉ dẫn đi lại ở những nơi tôi sẽ đến thì một phụ nữ Nhật khoảng ngoài 30 tuổi ngồi cạnh tôi trên máy bay hỏi: “Anh đi du lịch à”?

“Không, tôi đi công tác. Tôi là phóng viên và sẽ làm phóng sự đánh dấu một năm thảm họa động đất, sóng thần xảy ra cách đây một năm”, tôi trả lời.

“Cô có quen biết ai ở khu vực đó không”? tôi hỏi.

Cô Ai chững lại vài giây, rồi nói với tôi rằng thực ra cô về quê để dự giỗ đầu của mẹ, người nằm trong số hơn 19000 ngàn người tử nạn tại vùng duyên hải phía đông bắc Nhật Bản.

“Tôi định cư ở Đức, năm nào tôi cũng về thăm mẹ”, cô nói thêm.

Sau khi nói lời chia buồn, tôi thấy dường như cần phải nói thêm gì đó và đã làm như vậy vì tôi cảm nhận sự im lặng có thể sẽ làm cô và chính tôi thấy nặng nề hơn.

Và rồi cô kể những gì đã xảy ra với mẹ mình, bà Yukiko Hara, thiệt mạng ở tuổi 57.

Bà Yukiko là chủ một tiệm bán hoa tươi trong làng Kirikiri ở thành phố Otsuchi thuộc tỉnh Iwate.

Sau khi nghe loa phát thanh và truyền hình báo động sẽ có sóng thần sau động đất lớn, bà Yukiko nhận điện thoại của con trai bà, sống và làm việc ở Tokyo, giục bà phải rời cửa hàng của bà ngay.

Qua điện thoại, bà nói với con trai mình không quá phải lo lắng vì mấy lần có báo động về sóng thần trước đây cũng chẳng hề hấn gì.

Tuy nhiên, một người nhân viên làm việc cho bà có mặt trong cửa hàng lúc đó nói rằng cần phải chạy ngay trước khi quá muộn, và bà Yukiko đã rời cửa hàng ngay.

Tìm được xác

Nhưng rồi bà quyết định cần phải quay lại để lấy thêm cái áo ấm vì tiết trời khá lạnh và nói người nhân viên cứ chạy trước và bà sẽ chạy đuổi theo.

Người nhân viên thoát nạn vì chạy được lên đồi gần đó kể lại với cô Ai rằng còn thoáng nhìn thấy bà Yukiko chạy sau vì hai người chỉ cách nhau sự khác biệt khoảng chừng 20 giây.

"Ở Nhật từ tấm bé ai cũng được dạy là khi có sóng thần thì phải chạy thật nhanh lên vùng đất cao hơn, không bao giờ quay lại, không bao giờ!"

Ai Hara

Với vận tốc ở ngoài vùng nước sâu lên tới vài trăm km/giờ và khi vào đất liền giảm tốc nhưng được mô tả di chuyển nhanh như tàu hỏa, 20 giây là khoảng thời gian quá nhiều để thoát nạn trong cơn sóng thần được xem là khủng khiếp nhất trong lịch sử thiên tai Nhật Bản.

Trong ánh mắt hết sức buồn, tôi thấy dường như cô Ai muốn hỏi là tại sao mẹ lại phải quay lại lấy áo như vậy.

“Ở Nhật từ tấm bé ai cũng được dạy là khi có sóng thần thì phải chạy thật nhanh lên vùng đất cao hơn, không bao giờ quay lại, không bao giờ, không bao giờ!” cô Ai nói.

Hai tuần sau thảm họa vào ngày thứ Sáu 11/03/2011, con trai bà Yukiko về quê để tìm xác mẹ.

Người dân và các nhóm cứu hộ tìm được vài trăm xác tại làng Kirikiri, nhưng các xác người đã bị biến dạng nhiều do bị va đập của nhà cửa, xe cộ, đất đá và bùn cùng nước biển.

“Anh có biết không, cũng chính vì cái áo rét đó mà em tôi nhận ra được xác mẹ vì áo có thêu tên cửa hàng của mẹ đấy”, cô nói.

source


Cập nhật: 21:56 GMT - thứ năm, 8 tháng 3, 2012

Tuesday 6 March 2012

Nuôi chó như người thân, người bạn


Nuôi chó như người thân, người bạn
Friday, March 02, 2012 4:26:23 PM

Ngọc Lan/Người Việt

WESTMINSTER (NV) - “Sau năm 197(...), gia đình tôi bị buộc phải rời khỏi căn nhà thân thương của mình. Mình ra đi, mình đau không nói, mà đáng nói là con chó nó không chịu đi, mình kéo nó đi, nó cứ nằm ì ra. Nó nằm quay mặt nhìn ngôi nhà, nó khóc!”

Con chó Bim giống “pekingese” của chị Khánh Linh. (Hình: Khánh Linh cung cấp)

Ðó là lời kể của chị Khánh Linh, cư dân thành phố Rancho Santa Margarita, về con chó nhà mình. Sửng sốt trước hình ảnh con chó có một đời sống tình cảm không thể ngờ như vậy, chị Khánh Linh bắt đầu có suy nghĩ về chó từ lúc đó.

Tương tự như chị Khánh Linh, cô Nguyễn Thị Hợp, ở thành phố Cypress, và ông Andy Nguyễn, ở Beverly Hills, đều có những lý do để nuôi nấng, chăm sóc và thương yêu chó như con, như cháu của mình.

Tại sao lại nuôi chó?

Từ suy nghĩ về con chó có một đời sống, một cảm giác như con người, chị Khánh Linh bắt đầu nuôi “hai con chó nhỏ giống 'pekingese' do một người học trò mang cho,” lúc còn ở Việt Nam. Sau khi đến Mỹ năm năm, chị lại nhận nuôi một “cậu con trai” có tên là Bim cũng giống chó đó. Và hiện nay, trong nhà chị có thêm một thành viên là một “đứa con gái trắng muốt” cũng giống “pekingese”.

“Chó giúp mình giảm đi rất nhiều những phiền muộn của cuộc sống,” chị Khánh Linh nhận xét. “Tôi thấy mình học được rất nhiều điều từ con chó. Nhiều lắm!”

Theo lời tâm sự của chị, là con người, mình làm bạn với người này người kia, mình tốt với người ta, người ta tốt lại. Nhưng nếu người ta nói nặng lời với mình là mình buồn liền. Lần sau gặp lại mình đã không còn cảm thấy tự nhiên, không thoải mái. Trong khi chó thì không như thế.

“Nuôi chó, có những lúc mình bực tức điều gì, mình la nó, đánh nó, đá nó một cái. Thế nhưng, nó không hề giận mình, nó vẫn lao vào mình, lăn vào mình, nằm trong lòng mình, như nó thuộc về mình, không gì thay đổi. Con người mình không làm được điều đó. Trong khi con chó đã thương mình là nó thương, không cần điều kiện. Mình mặc áo đẹp hay áo rách, nó vẫn thương mình.”

Với cô Nguyễn Thị Hợp, một họa sĩ, người nuôi chó từ 20 năm qua, thì nuôi chó là “có thể kéo dài tuổi thọ” vì “tụi nó làm mình cười hoài à”.

“Nó có những cử chỉ khiến mình thấy thương lắm! Như khi mình cầm đồ ăn, nó khoanh tay phía trước chờ mình cho. Khi mình kêu nó chờ thì nó ngồi xuống chờ. Mỗi sáng, hai em ấy rủ nhau leo lên ghế ngoài sân để tắm nắng nữa.” Người phụ nữ ngoài 60 kể về “hai em” chó của mình bằng giọng nói đầy hạnh phúc.

Trong khi chị Khánh Linh hay cô Nguyễn Thị Hợp nuôi và thương yêu “con, em” của mình thì ông Andy Nguyễn, một thương gia, chỉ là người chăm sóc cho “cháu nội, cháu ngoại” những khi cuối tuần hay lúc các con ông đi nghỉ mát.

Ông dùng chữ “cháu nội” để chỉ chú chó “Japanese Husky” của người con trai, và “cháu ngoại” để chỉ chú chó “French Bulldog” của người con gái.

Từ chỗ không thích nuôi chó, nhưng “chỉ một thời gian, những hành động rất dễ thương, lạ lùng của chúng khiến mình thấy thương và gắn bó với chúng lúc nào không hay”. Ông Andy cho biết.

Theo lời ông kể, “mỗi khi về nhà, trước tiên tụi nó đến chào ông bà rồi mới chạy ra sân chơi. Còn khi đến mà không thấy tôi, thì nó chạy đi tìm, lén leo lên lầu, ngó lên giường xem tôi có ở đó không, rồi mới chạy xuống. Khi ra về, tụi nó cũng chạy đến ôm mình một cái rồi mới te te theo chủ đi về. Nó có những hành động mà mình không thể ngờ được. Thành ra mình cảm thấy 'touching'!”

Chó như một người thân

Yêu thương chó biết trung thành với chủ, nên ngày rời Việt Nam năm 1991, chị Khánh Linh bảo: “Không nhớ ai hết, chỉ nhớ mấy con chó quá chừng.”

Với nỗi nhớ thương đó, sau năm năm đến Mỹ, khi thấy vừa có đủ điều kiện, chị Khánh Linh đến “dog shelter” xin một con chó về nuôi, “vì nếu mua phải trên dưới $1,000, tôi không đủ sức”.

“Vô trong 'dog shelter,' tôi lại nhìn thấy một con 'pekingese,' đó là một đứa con trai, có màu nâu, màu trắng, màu vàng rất là dễ thương. Trên đường mang nó về nhà, mở nhạc nó nằm im lắng nghe, rồi liếm lấy tay mình, giống như nó có duyên với mình từ lúc nào, nó thương mình một cách kỳ lạ lắm!” Chị Khánh Linh kể về “cậu con trai” được đặt tên là Bim bằng một tình cảm đầy ắp của người mẹ.

Lần thứ hai chị Khánh Linh đi nhận một “nàng” chó trong “dog shelter” cũng đầy cảm xúc.

Chị kể, “Cũng như lần trước, tôi không đủ khả năng để bỏ ra cùng lúc $800 hay $1,000 để mua chó. Nên tôi lên Internet tìm kiếm những con chó trong các 'shelter’. Tôi nhìn thấy một con chó trắng, cũng giống 'pekingese,' nằm buồn bã trong chuồng. Thương không chịu nổi.”

Thế là sáng hôm sau chị xin nghỉ làm, chạy lên Los Angeles làm giấy tờ xin mang con chó đó về nuôi. Tuy nhiên, theo quy định, chị phải chờ 10 ngày để xem chủ của con chó đi lạc có tìm nó không. “Mười ngày đó là 10 ngày tôi mất ngủ, cứ nằm nhớ ánh mắt nó.” Ðến khi mang được nó về, chị thì mừng, trong khi nó quấn quýt với chị ngay lập tức, như thể, chị là của nó, tự bao giờ.

Với cô Nguyễn Thị Hợp, người đã có gần 20 năm nuôi chó, thì sự “qua đời” của một “em” mà vợ chồng cô nuôi suốt 16 năm khiến cô “như mất hồn, đến ngơ ngác”.

Ðể giúp vợ chồng cô quên đi nỗi buồn này, hai đứa cháu nhỏ trong gia đình đưa vợ chồng cô đến một nơi nuôi chó “mồ côi” để chọn một con cỡ trung bình mang về nuôi, đặt tên là Dali, từ năm 2007.

Thế nhưng khi vợ chồng cô đi làm, để Dali nhà một mình, “nó khóc quá, hàng xóm méc lại.” Thế là cô lại lên 'pet center' hỏi thăm làm cách nào cho nó “nín khóc,” họ đề nghị nên mang về thêm một con chó khác cho nó có bạn. Thành ra hiện giờ cô Hợp có thêm một “em” màu trắng tên Jolie.

Mỗi ngày đi làm về là cô nhìn thấy “hai em” ngồi chờ. Sáng đúng giờ “hai em” nhảy lên giường đánh thức cô dậy. “Những khi tôi vẽ, nó cứ lẩn quẩn bên mình, như người bạn, không làm gì cho mình buồn hết.” Người họa sĩ lại cười khi nhắc đến “hai em” chó của mình.

Ông Andy thì cứ nhớ đến hai con mắt tròn xoe như hai viên bi của “đứa cháu ngoại” “French Bulldog” mỗi khi nó ngước nhìn ông, muốn đòi hỏi ở ông một điều gì đó. “Thương không chịu nổi, như một đứa con nít 3, 4 tuổi vậy.”

Trong khi đó, “cháu nội” “Japanese Husky” chính là người bạn cùng đi bộ thể thao với ông Andy đến 6, 7 dặm vào những ngày cuối tuần.

Ông Andy kể một cách hóm hỉnh, “Mỗi khi chúng về nhà một mình thì thôi, nhưng khi cả hai con cùng về thì chúng cứ tranh giành nhau. Con tới trước cứ muốn khẳng định 'hê, đây là nhà của tao, mày đi chỗ khác chơi.' Giống y như hai đứa con nít, như hai đứa cháu nội cháu ngoại không khác gì hết.”

Không chỉ vậy, lý do mà hai người con ông Andy nuôi chó là vì “các con tôi muốn trước khi chúng có con, chúng thử nuôi chó xem có thể đáp ứng được hết những nhu cầu cần thiết cho con chó, có chăm sóc, yêu thương được nó không thì mới tính đến chuyện có con”.

Ông Andy cho rằng lúc đầu ông “sốc” khi nghe như vậy, nhưng sau ông nghĩ đó mà một kế hoạch hay, và “nhiều người trẻ bây giờ có đầy đủ điều kiện thì họ làm như vậy”.

“Gia đình ở Mỹ hiện giờ chỉ có một hoặc hai đứa con, thế nên khi có con chó làm bạn, đứa trẻ sẽ cảm thấy đỡ cô đơn. Nhiều đứa nhỏ không thể nói chuyện được với cha mẹ, với anh chị em, nhưng nó lại có thể tâm sự với con chó, và khi nó có thể giải tỏa hết những tâm tư của nó thì tâm lý của nó sẽ không bị đè nén khi trưởng thành.” Ông Andy chia sẻ kinh nghiệm của một người bố, người ông.

Nuôi chó như nuôi con người

Chi phí cho việc nuôi chó là không giới hạn, nó tùy thuộc vào tài chánh và quan niệm của mỗi gia đình. Nếu chị Khánh Linh tự lên Internet, tìm kiếm “dog shelter” để mang về con chó có duyên với mình, hay cô Hợp Phạm cũng đến “shetler” để lựa chọn con chó mình thích, thì các “cháu nội cháu ngoại” nhà ông Andy Nguyễn được mua từ nơi chuyên bán chó.

Vì muốn thử nuôi chó như nuôi một đứa con nên “cháu nội” ông Andy cũng được cho đi “nhà trẻ” mỗi ngày, cũng tham gia trong câu lạc bộ dành cho chó, được dạy dỗ đến nơi đến chốn.

Thế nhưng, những con chó được mang về từ “shelter” không vì thế mà được yêu thương ít hơn những con chó phải bỏ tiền ra mua, cho dù chủ nhân của chúng có thể phải đối diện với những “tính xấu” không ngờ trước được do “di chứng” về cách đối xử không tốt của chủ trước.

Cô Nguyễn Thị Hợp kể về những ngày tháng nằm trong bệnh viện và sự ra đi của một con chó mà cô nuôi trong 10 năm, không khác chi một con người thật sự.

Theo lời cô, “em” chó lên 10 tuổi này bị phong thấp nặng, phải cho vô nhà thương, “mỗi ngày tốn cả trăm đồng tiền thuốc men, bệnh viện”. Trong suốt cả tháng trời, cứ mỗi chiều đi làm về thì cô và mọi người trong nhà đều ghé vào thăm nó. Khi bác sĩ yêu cầu “cho nó ngủ luôn vì nó yếu quá rồi” cô cứ trăn trở không quyết định được, “Làm sao nỡ khi mỗi ngày vào thăm nó vẫn mở mắt nhìn mình như thế.” Cô để con chó trong bệnh viện thêm một tháng nữa, tốn kém không ít tiền.

“Tối hôm đó, tôi mang đồ chơi cho nó. Ngồi ở đó với nó rất lâu. Khóc không biết là bao nhiêu. Sau cùng chỉ nói được mỗi câu ‘Tùy bác sĩ’ rồi chạy về.” Cảnh vĩnh biệt con chó có khác gì đâu cảnh vĩnh biệt người thân yêu của mình.

Cô hạ giọng, “Nuôi rồi thì nó có khác chi một đứa con.”

Còn chị Khánh Linh, dù không mua “bảo hiểm sức khỏe” hằng tháng cho những “đứa con” của mình, nhưng như chị nói, “Khi mình bệnh, mình đau mình còn chịu được, chứ với nó thì mình không thể nào nhìn nó đau đớn. Mỗi lần mang nó tới bệnh viện, người ta đòi $500 hay phải trả trả $,1,000 hay $2,000 thì mình cũng phải trả, không đành lòng bỏ đâu.”

Phải có thời gian và kinh phí

Không ai xa lạ với cảnh sớm chiều người ta dẫn chó đi bộ, chạy bộ, đi dạo trong công viên hay trong các khu phố.

Ông Andy nêu suy nghĩ, “Muốn nuôi chó đàng hoàng thì phải có khả năng tài chánh và phải có chút thời gian để lo cho nó.”

Không ai có thể đưa ra con số chính xác là nuôi chó thì tốn kém bao nhiêu một tháng, một năm, bởi vì tùy theo điều kiện kinh tế mỗi gia đình. Nhưng “nhất định là phải tốn”.

Chị Khánh Linh chia sẻ kinh nghiệm, “Ở đây người ta khuyến khích là không nên cho chó ăn 'table food' tức là khi mình ăn cái gì thì mình cho chó ăn cái đó. Vì làm như vậy chó bị hư răng và dễ chết sớm. Thế nên chỉ cho nó ăn thức ăn dành cho chó. Mà trong khi đồ ăn cho người thì cứ hay 'sale' chứ đồ của chó thì ít 'sale' lắm mà có thì cũng có chút xíu à!”


Hai con chó Dali và Jolie của họa sĩ Hợp Phạm rủ nhau leo lên ghế ngoài sân để tắm nắng. (Hình: Hợp Phạm)

Ngoài chuyện thức ăn, còn là chuyện tắm, cắt tóc, đánh răng, chích ngừa, khám bệnh cho những con chó cưng. Có người thì tự mua xà bông về tắm cho chó ở nhà, tự cắt tóc, cắt móng tay móng chân cho nó. Ai có khả năng thì mang chó đến những “dog beauty salon” để trả khoảng $35 trở lên cho một lần tắm, cắt tóc... Với những chú chó được cưng hơn nữa, thì còn là chuyện quần áo, trang sức, chỗ ăn chỗ ngủ.

Chuyện tập cho những “đứa con nít” này đi vệ sinh ở đâu hay phải biết “lễ phép” trong chừng mực nào, ví dụ như không được ngồi dưới gầm bàn khi chủ ăn cơm, không được leo lên sofa, lên giường, lên lầu, hay khi chủ bận chưa kịp dẫn đi “tè” thì biết chạy vào “bath tube” mà đi... tất cả đều phải có thời gian dạy dỗ, không khác cho dạy một đứa trẻ.

Và khi chó được xem là một thành viên trong gia đình thì chuyện chó đau ốm cần phải được chăm sóc thuốc thang cũng là lẽ tất nhiên. Những gia đình lo xa, có nhiều khả năng tài chánh thì chó cũng được mua luôn bảo hiểm sức khỏe. Còn không, khi chó bị bọ chét, mua thuốc về bôi cũng tốn $70, $80 như chị Khánh Linh, hay chó bị vết thương ở tay, mỗi lần mang đi bác sĩ cũng trên dưới $100.

Khi gia đình đi nghỉ mát, nếu mang chó đi theo, dĩ nhiên chủ phải trả thêm tiền khách sạn cho chó. Còn không thì gửi nhờ ông bà, bạn bè chăm sóc, nếu như không muốn gửi vào những “khách sạn chó” trong thời gian một tuần trở lên.

***

Nuôi chó tốn kém là vậy, nhưng phần thưởng mà người ta nhận lại được, như những ai từng nuôi chó đều biết, là một người bạn trung thành của những đứa trẻ, là người mang lại niềm vui cho người lớn tuổi, những điều mà đôi khi, con người không tìm được ở chính đồng loại mình.

––-

Liên lạc tác giả: NgocLan@nguoi-viet.com

source

Nguoi-Viet Online

Saturday 3 March 2012

Những lời đốp chát




Những lời đốp chát
Monday, February 27, 2012 5:40:48 PM

Và nhiều dấu chấm bị lãng quên...

Nguyễn Xuân Nghĩa

Bài này sẽ nói về rất nhiều dấu chấm trong vài câu hỏi.

Cuộc tranh cử tổng thống năm nay tại Hoa Kỳ là sự đụng độ khốc liệt của hai triết lý chính trị, phản ảnh từ dưới cơ sở lên tới thượng tầng lãnh đạo của hai đảng chính. Tới ngày bầu cử, mùng 6 tháng 11 này, thành phần ôn hòa và trung dung có thể là quả cân ở giữa để tạo ra một thế quân bình. Ðấy là một thông lệ. Nhưng năm nay, chuyện này vẫn chưa chắc và bất trắc đó cũng là chi tiết khá đặc biệt của cuộc bầu cử. Và của nước Mỹ.

Hoa Kỳ đang ở giữa những chuyển động vài chục năm mới thấy một lần.

Hơn 60 năm - gần ba thế hệ - không gặp đại chiến và kinh tế đã công nghiệp hóa để tiến lên một hình thái sản xuất mới có tạo ra một sự phồn thịnh chưa từng thấy. Ðấy là phần tích cực, được đánh giá là ưu thế của kinh tế tự do và chính trị dân chủ. Mặt trái của sự thể đó là tình trạng vay mượn lưu cữu, nó chất lên một núi nợ cao chưa từng thấy. Ðến ngày trả nợ, khởi sự từ vụ khủng hoảng 2008 và nay vẫn chưa dứt, người ta hoài nghi ưu thế đã được nhiều thế hệ ngợi ca.

Cuộc tranh luận về ưu nhược điểm của Hoa Kỳ đang kết tụ vào bài toán công chi thu trong hoàn cảnh kinh tế chưa hồi phục và thất nghiệp còn cao. Chuyện này thật ra cũng là thường tình của một quốc gia quá trẻ và một xã hội quá năng động. Nhưng khác với các cuộc tranh luận trong lịch sử - bài này không đủ chỗ nhắc lại chuyện đó, xin hẹn kỳ khác - lần này, người dân lại phân vân trong một hình thái sinh hoạt hoàn toàn mới.

Ðó là thế giới của thông tin điện toán mà mọi biến cố hay suy luận đều tức thời xuất hiện, với vận tốc điện tử.

Hậu quả là không gian quyết định tỏa rộng hơn, ra toàn cầu, và dội ngược về nước Mỹ. Thí dụ là đối sách với Trung Quốc và ảnh hưởng về đồng Mỹ kim, với Iran và ảnh hưởng trên giá xăng dầu, hoặc lập trường của Mỹ trong khối G-20 về kế hoạch cứu nguy đồng Euro của Âu Châu...

Mà thời gian tính toán lại thu hẹp, trong nháy mắt, với hậu quả cũng lập tức tác động vào từng quyết định trong một vòng xoáy ngày một nhỏ hơn, nhỏ như một mũi khoan rất bén. Chỉ kịp nhìn ra tương quan nhân quả gần như chớp nhoáng đó, người dân, hay cử tri, cũng đủ chóng mặt!

Ðã thế, hình thái sinh hoạt đó còn có một hệ quả tai hại gấp bội: người ta quen dần với “lập luận quy nạp” inductive.

Xin mặc cả vài chữ cho hiện tượng này. Trong một chuỗi lý luận, người ta dựa trên những ví dụ về tương quan nhân quả không có cơ sở, nhưng có thể dễ nghe, bắt mắt và đáng tin. Từ đó, người ta dựng lên nhiều tín điều mơ hồ mà cứ tưởng là chân lý.

Chuyện nhỏ là thí dụ về cổ phiếu. Khi thị trường chứng khoán lên hay xuống giá, tựa đề của bản tin có ngay nội dung giải thích lý do khiến người ta dễ tưởng đó là sự thật. Hôm sau thì lại không hiểu vì sao thị trường bỗng có sự chuyển động ngược.

Một thí dụ khác, về chuyện lớn. Trung Quốc có hơn ba ngàn tỷ đô la dự trữ và là chủ nợ lớn nhất của nước Mỹ nhưng món nợ đó chưa lên tới 10% tổng số ngoại trái của Hoa Kỳ, mà nếu không gửi tiền cho Mỹ thì các đấng con trời cũng chẳng có nơi nào an toàn hơn. Nhưng sự thể phức tạp này lại được quy nạp thành một chân lý khập khiễng: nước Mỹ mắc nợ và bị Bắc Kinh cột dây nợ vào cổ, cho nên phải thỏa hiệp!

Nếu cần giải thích cho tường tận hơn, thay vì dùng vài thí dụ bắt mắt, thì không gian truyền hình không có chỗ mà thời gian phát hình lại giới hạn. Chuyện trăm năm được giải thích trong vài giây và tranh luận phức tạp được gom vào lời “đốp chát,” sound bites, một từ rất Mỹ.

Ðáng lẽ, người ta phải áp dụng một cách lý luận khác, gọi là phép “suy diễn hợp lý,” deductive. Ðó là lần lượt đi từ sự thật A qua B, qua C, dần dần mới đến kết luận là Z. Nhưng, ngoài một số chuyên gia học giả, mấy ai có thời giờ theo dõi từng bước lý luận rắc rối này? Trong một cuộc tranh luận của các ứng cử viên, chẳng ai dại dột hành hạ cử tọa và khán giả truyền hình bằng từng bước A,B,C,... Z như vậy. Có mà điên!

Và các học giả có được mời lên giải thích thì cũng đành áp dụng thủ thuật đốp chát-sound bites, với những chữ dễ hiểu về một hiện tượng khó hiểu trong một thế giới đã trở thành quá phức tạp.

Nhưng, bài này không viết về hiện tượng ly kỳ đó. Mà chỉ xin tập trung vào một chuyện gọi là “đối ngoại.”

***

Trong cuộc tranh luận - chưa có - của cuộc bầu cử tổng thống năm nay, dân Mỹ được nghe nói mãi về sự lớn mạnh của Trung Quốc: có nền kinh tế sẽ sớm vượt Hoa Kỳ và khả năng bành trướng có khi làm nước Mỹ mắc nợ phải thúc thủ. Hoa Kỳ có muốn phản công thì cũng phân vân giữa Trung Ðông và Ðông Hải, khi mà ngân sách quốc phòng lại bị cắt giảm...

Một số người lý luận theo phép quy nạp - mà không biết - thì đi từ chân lý khập khiễng, là đảng Cộng Hòa của bọn nhà giàu và các tay buôn súng nên có lập trường chủ chiến, đến một câu hỏi lớn bằng... hư vô: làm gì với Trung Quốc bây giờ?

Cường quốc này đang huy động hậu thuẫn của các chế độ hung đồ, từ Bắc Hàn đến Iran, Syria, v.v... để dẫn nước Mỹ vào một cuộc xa luân chiến cho hụt hơi. Huống hồ, nhu cầu rất chính đáng của nước Mỹ hiện nay là chấn chỉnh công chi thu và cứu giúp những thành phần bần hàn để xây dựng lại nội lực.

Sự thật ở đây là vài ba chục dấu chấm đã bị lãng quên trong cả chuỗi lý luận.

Hoa Kỳ đang có thỏa ước phòng thủ về an ninh với khoảng 50 quốc gia lớn nhỏ trên thế giới. Trung Quốc mới là kẻ “vạn lý độc hành”: không có một mống đồng minh hay đồng chí, dù là Bắc Hàn, Miến Ðiện, Pakistan, Iran hay - xin lỗi - Việt Nam!

Nhìn trong lâu dài, cứ kể như từ Thế Chiến II, Hoa Kỳ đã can thiệp vào nhiều nơi bằng quân sự. Cái tội nặng lắm của một nước Mỹ hiếu chiến và đế quốc! Sự thật rất khó hiểu, nên không thể giải thích bằng kiểu đốp chát trong vài giây, là nước Mỹ ít khi can thiệp một mình.

Gần như lần ra quân nào, dưới chính quyền Dân Chủ hay Cộng Hòa, nước Mỹ cũng có đồng minh, nếu có gọi là chư hầu thì chưa chắc đã đúng. Lại xin mặc cả vài hàng để kể lại cho rõ trong chuỗi suy diễn từ A đến Z:

Ngay sau Thế Chiến II, khi Liên Xô rồi Trung Quốc khai thác nội chiến Cao Ly thành cuộc chiến Triều Tiên, Hoa Kỳ đã nhập cuộc. Dưới lá cờ Liên Hiệp Quốc và bên cạnh 12 quốc gia là Anh, Pháp, Bỉ, Hòa Lan, Luxembourg, Gia Nã Ðại (Canada), Úc, Tân Tây Lan, Thổ Nhĩ Kỳ (Turkey), Hy Lạp, Thái Lan và Phi Luật Tân. Ngày nay, quân Mỹ vẫn còn ở đó, theo quy định của Liên Hiệp Quốc.

Trong cuộc chiến sau này bị phỉ nhổ là “phi chính nghĩa” là tại Việt Nam, Hoa Kỳ lâm chiến với... bảy đồng minh là Úc, Tân Tây Lan, Nam Hàn, Ðài Loan, Phi Luật Tân, Thái Lan và thậm chí... Tây Ban Nha (Spain).

Khi chiến tranh lạnh tàn lụi, và cần cấp cứu Kuweit, trong cuộc chiến vùng Vịnh năm 1991, nước Mỹ tấn công Iraq với hậu thuẫn của 31 quốc gia Âu, Á, Phi, kể cả Ba Lan và Tiệp Khắc vừa bước ra khỏi quỹ đạo Xô Viết. Sau vụ khủng bố 9-11, Hoa Kỳ mở chiến dịch A Phú Hãn (Afghanistan) năm 2001, nhưng dưới lá cờ NATO và với sự góp công góp của từ hơn bốn chục quốc gia. Với sự ủng hộ và cho phép của Quốc Hội, Hoa Kỳ đã... “đơn phương” can thiệp vào Iraq, tội rất nặng của ông George W. Bush hiếu chiến: người ta quên mất 38 dấu chấm là tên các quốc gia đã đi vào liên minh này.

Những chuyện khó hiểu ấy dẫn chúng ta đến vài câu hỏi.

Vì sao Hoa Kỳ ngang ngược, và bị đả kích về rất nhiều chuyện, vẫn có thể can thiệp vào thiên hạ sự cùng nhiều xứ khác, trong một lãnh vực sinh tử là quân sự? Vì các quốc gia kia chấp nhận cái phận chư hầu cho đế quốc Mỹ? Hay là họ chỉ làm “thợ vịn” và tinh quái vận dụng sức mạnh Hoa Kỳ để bảo vệ quyền lợi và an ninh của họ? Hay là họ bị nước Mỹ lung lạc, đánh lừa? Hay là dù sao sức mạnh quân sự kinh tế và thế chế dân chủ của Hoa Kỳ vẫn là yếu tố ổn định và an toàn nhất?

Mà Trung Quốc hay Liên Bang Nga có những đặc tính như vậy không? Làm sao giải thích được chuyện đó bằng vài câu đốp chát trên truyền hình?

source

Nguoi-Viet Online

photo source


http://www.texastribune.org/texas-politics/2012-presidential-election/liveblog-your-money-your-vote-presidential-debate/